شریک سازید:

همسر یک مرد افغان که در مستند «عقبگرد» نشنال جیوگرافیک ظاهر شده بود، علیه شرکت‌های سازنده این فیلم در دادگاهی در لس‌آنجلس اقامه دعوا کرده است. او می‌گوید که افشای هویت همسرش بدون رضایت، منجر به بازداشت، شکنجه و در نهایت مرگ او به‌دست طالبان شد.

نوشته: بهاره صدیق

برای من، این یک فیلم نبود، یک فاجعه بود. مستندی که قرار بود رشادت همسرم را روایت کند، به حکم مرگ او تبدیل شد.

عمرخان، همسر ۲۵ ساله‌ام، که به‌عنوان پیمان‌کار با نیروهای ویژه امریکایی همکاری می‌کرد و به دلیل شباهتش با جستین بیبر آوازه‌ای در میان مردم داشت، در مستند «رتروگرد» (عقبگرد) حضور یافت؛ فیلمی که در سال ۲۰۲۲ توسط نشنال جیوگرافیک، دیزنی و هولو ساخته شد و به روزهای پایانی جنگ افغانستان می‌پرداخت.

با وجود هشدارهای صریح نیروهای امریکایی درباره خطرات نمایش چهره همکاران افغان، سازندگان این مستند صورت عمرخان را پنهان نکردند. آن‌ها به قول‌شان برای حفظ امنیت او عمل نکردند.

پس از نشر بخش‌هایی از این فیلم در شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه تیک‌تاک، طالبان او را شناسایی، بازداشت و به مدت دو هفته شکنجه کردند. عمرخان پس از آزادی به واشنگتن‌پست گفته بود که در دوران بازداشت با مشت، لگد، چوب و حتی شیوه‌هایی مانند خفگی با آب شکنجه شده است. او هشدار داده بود که نمایش چهره‌اش در این فیلم جانش را به خطر می‌اندازد، اما کسی گوش نکرد.

در آوریل ۲۰۲۳، عمرخان در پی شدت جراحات ناشی از آن شکنجه‌ها جان داد.

اکنون من، همسرش، برای عدالت ایستاده‌ام. در دادخواستی که با وکالت جان اوستال ثبت کرده‌ام، آمده است که سازندگان فیلم به هشدارهای نیروهای نظامی امریکا بی‌توجهی کردند. آن‌ها وظیفه اخلاقی و قانونی داشتند که هویت افرادی چون همسرم را که برای امریکا جان خود را به خطر انداخته بودند، محفوظ نگه دارند.

مدیر اجرایی بنیاد «۱۲۰۸»، توماس کازا، هشدار داده است که عمرخان تنها قربانی نیست. چهره‌ چندین افغان دیگر نیز در این مستند به‌نمایش درآمده، اما آن‌ها هنوز در افغانستان، در انتظار ویزای ویژه امریکا، در خطر انتقام‌جویی طالبان قرار دارند.

کازا در ژانویه ۲۰۲۴ در کنگره امریکا شهادت داد و گفت: «فیلم عقبگرد در هالیوود موفق شد، اما در افغانستان به فهرستی برای قتل تبدیل شد.» فهرستی که طالبان از آن برای شناسایی، بازداشت، شکنجه و قتل استفاده می‌کند.

برای من، این عدالت‌خواهی تنها مربوط به گذشته نیست، بلکه تلاشی است برای محافظت از جان کسانی که هنوز زنده‌اند؛ کسانی که مثل عمرخان، تنها جرم‌شان شجاعت و خدمت به حقیقت بوده است.